Pećine u zaštićenom pejzažu Bijambare

Detalji

Objavljeno nedjelja, 30 Decembar 2012 20:58

Područje Bijambara (koje je 2003. godine proglašeno zaštićenim pejzažom) nalazi se oko 40 km sjeverno od Sarajeva.

Ovo područje obuhvata 370 ha, a prosječna nadmorska visina iznosi 950 m. Srednja Bijambarska pećina je jedna od glavnih atrakcija ovog područja, i radovi usmjereni na njeno uređenje za posjete turista počeli su sredinom 20. stoljeća.

Pejzaž karakteriše crnogorična šuma uz povremenu pojavu alpskih pašnjaka, ali su se na aluviju i riječnim sedimentima na dnu doline stvorile male bare i jezerca. Samo ime “Bijambare” podsjeća na zemljište pokriveno manjim i većim barama, ili zemljište koje se stalno ili povremeno plavi.

Sve pećine nastale su na mjestu kontakta između nepropusnih stijena i masivnih srednjetrijaskih krečnjaka. Voda koja se nakuplja na području Bijambara, zajedno sa potocima Brodić i Bjelila, izvire na vrelu Orlje.

Teško je reći kada su započela prva speleološka istraživanja Bijambarskih pećina. Najstariji potpisi u unutrašnjosti pećine ukazuju na kraj 19. stoljeća. Nakon njih pećine posjećuju i istražuju članovi prvih bosanskoherceogovačkih planinarskih klubova kao što su: “Prijatelji prirode”, “Kosmos” i HPD “Bjelašnica“, koji su ostavili svoje potpise u ovoj pećini, kao i u mnogim drugim pećinama u bližoj okolini Sarajeva. Nažalost, ovi prvi istraživači nisu ostavili nikakve pisane dokumente, crteže ili fotografije iz pećine. Kao i mnoge druge pećine u Bosni i Hercegovini, Bijambarske pećine prvi put spominju u svojim radovima speleobiolozi (Apfelbeck, 1901), nakon otkrića novog tvrdokrilca (Antroherpon stenocefalum).

Prve popularne tekstove o Bijambarama donose poznati bosanski planinari Vejsil Ćurčić (1940) i Eugen Kurmičić (1944) u planinarskoj periodici, ali u vrlo nesretno vrijeme – u godinama Drugog svjetskog rata. Prva ozbiljnija nastojanja da se kompleks Bijambara valorizira na pravi način potiču iz sredine pedesetih godina 20. stoljeća, u okviru rada Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti Bosne i Hercegovine. Nastavljajući se na radove I. Baučića, V. Ržehaka i H. Pašića, M. Malez vrši prva značajna speleološka istraživanja Gornje, Donje i Srednje Bijambarske pećine sa iskopavanjima u svrhu paleontoloških i arheoloških istraživanja (Malez, 1968). 

Na području Bijambara postoji osam speleoloških objekata: Srednja (Glavna) Bijambarska pećina, Ledenjača, Donja Bijambarska pećina, Đuričina pećina, Gornja Bijambarska pećina, Dimšina pećina, Ledenica i Nova pećina (Milanolo & Mulaomerović, 2007). Za turističku upotrebu interesantne su samo Srednja Bijambarska pećina, Gornja Bijambarska pećina i Đuričina pećina. Ostale mogu, zbog svojih morfoloških osobina (aktivni ponori, jame) biti dio šire turističke ponude (edukativni sadržaji zaštićenog pejsaža).